Kitab Sarasamuscaya
(sarasamuccaya)
Om A No Bhadrah Kratawo Yantu Wiswatah (Reg Weda I.89.1)
Semoga semua pikiran yang baik datang dari semua penjuru.
Kitab Sarasamuscaya pertamakali diterjemahkan kedalam bahasa jawa kuno dan kemudian diterjemahkan pula ke dalam bahasa indonesia, merupakan salah satu kitab suci. pentingnya sarasamuscaya dalam tata kehidupan umat hindu di indonesia karena dalam menilai tata kehidupan umat itu ternyata sejak jaman dahulu dianggap sebagai salah satu sumber dharma atau hukum yang kaedah-kaedahnya masih diperhatikan sebagai panutan oleh masyarakat umumnya.
didalam buku "history of sanskrit literature" terdapat keterangan yang menyatakan bahwa sarasamuscaya ditulis sebagai pujian oleh ratnakara, sedangkan menurut rontal, sarasamuscaya itu sendiri menyebut-nyebut nama Wararuci sebagai penulisnya. bila benar bahwa Wararuci adalah Ratnakara, yang dalam sejarah sastra juga dikenal dengan sebutan Katyayana, salah satu permata kerajaan yang dianggap setara dengan sastrawan besar lainnya. Wararuci, nama lain untuk Katyayana adalah salah satu pujangga, yang hidup sekitar abad ke-5 SM. banyak yang menyebut-nyebut namanya, salahsatunya oleh patanjali, sastrawan raja Wikramaditya.
Om awighnamastu,
Bhagawan Wararuci mupulaken sara-sara sang hyang astadasaparwa,
gawe bhagawan byasa, matangnyan panamaskara sira i bhagawan byasa lingnira:
maksud yang terkandung dalam kalimat diatas:
segala puji kehadapan tuhan, semoga tiada halangan-rintangan. bhagawan wararuci menghimpun sari-sari kitab astadasaparwa (itihasa mahabharata) karya bhagawan byasa, kareni itu sebagai penghormatan kepada beliau. katanya:
yajne bahujanam paramabhyudaram yam dwipa madhye sutatma bhawat,
parasarat satyawati maharsih tasmai manojnanatamonudaya.terjemahan bahasa jawa kuno:
hana sira maharsi, tan hana kaping gingnira, kinatwanganing triloka, rumantasaken peteng ning ajnananing sarwabhawa, anak sang satyawati petemwan lawan bhagawan Paracara, prasuta ri tengah nikang Krsnadwipa, bhagawan byasa ngaranira, sira ta sembahen kamnan i ngulun mujarakena saraning gawenira aji.
maksudnya:
ada seorang maha resi, tidaklah ada yang tidak diketahuinya, dihormati di tiga dunia (tri loka), dapat melenyapkan kegelapan pikiran (ajnana) semua mahluk, putra dewi satyawati dari perkawinannya dengan bhagawan parasara, dilahirkan di tengah-tengah pulau krisnadwipa, bhagawan byasa pangilannya, beliaulah yang disujudi, yang menyebabkan saya mengemukakan sari-pati karya sastra beliau.
melenyapkan kegelapan pikiran yaitu menjadikan pikiran mengetahui (dharma) atau menjadikan pandai dan cerdas. "Gelap" artinya bodoh atau kebodohan. Ajnana artinya dalam keadaan tidak memiliki pengetahuan atau pengertian. jadi "bodoh" (ajnana) sebagai kebalikan dari kata "Jnana" (berilmu pengetahuan: secara luas).
yatha samudrotimahan yatha ca himawan girih,
ubhau ratnanidhi khyatau tatha bharatam ucyate.terjemahan jawa kuno:
nahan kottamanira, kadyangganing tasik lawan gunung himawan, an kalyan mas manik sarwa mulya, mangkana ta sakweh ni king aji bharatakatha ginawenira, antasakaning uttama rasa makasi rahasyajnana.
maksudnya:
demikian keistimewaannya, seperti halnya samdra dengan gunung himalaya, keduanya penuh berisi emas permata serba mulia, begitulah semua ajaran yang terdapat dalam mahabharata yang digubahnya, dapat mematangkan rasa indah yang tertinggi seperti pengetahuan upanisad.
- Aji, maksudnya ilmu pengetahuan atau ajaran dharma. bharatakatha adalah mahabharata sebagai salah satu kitab itihasa yang dikenal pula sebagai kitab upaweda pada pokoknya memuat isi ilmu pengetahuan yang dianggap penting dalam kehidupan manusia sehari-hari dan lebih membumi (aplikatif) sifatnya dibandingkan kitab upanisad. kata lain dari ilmu pengetahuan adalah jnana atau widya.
- rahasyajnana yaitu ilmu yang mengajarkan tentang hal-hal gaib dan umumnya banyak dibahas dalam kitab upanisad. karena itu kitab aranyaka atau upanisad lebih dikenal dengan nama Kitab Rahasyajnana.
Idam kawiwarair nityam akhyanam upa jiwyate,
udayaprepsubhir bhrtyair abhijata iweswarahterjemahan jawa kuno:
kuneng kottaman sang hyang bharatakatha, ri denyan sira nitya panakopajiwana sang kawiwara, kadyanggan sang prabhu sujanman pinakopajiwaning wadwa angusir wibhawa.
maksudnya:
adapun keistimewaan mahabharata, kalau sudah selalu menjadi sumber kehidupan para pujangga, sebagaimana seorang raja yang berbudi luhur menjadi sumber perlindungan rakyat yang mengusahakan hidup sejahtera.
Itihasottama dasmajjayante kawi buddhayah,
pancabhya iwa bhutebhyo loka samwidhayas trayah.arti dalam jawa kuno:
apayapan iking aji bharatakatha sangkaning budhhi sang kawi, kadyangganing triloka an wijil sangke panca mahabhuta.
maksudnya:
adapun ajaram mahabharata ini, sumber pikiran sang pujangga, laksana tri loka yang terjadi dari panca maha bhuta.
kitab itihasa (Ramayana dan mahabharata), dalam hubungannya dengan terjemahan kitab sarasamucaya ini khususnya dibatasi pemahamannya terbatas hanya untuk mahabharata. dalam sloka 4 diatas tampak usaha penggubahan untuk mendapatkan pentingnya kitab mahabharata yang dianggap benar-benar menjadi ispirasi yang dapat mempengaruhi dan membentuk pola pikiran penulis, baik dalam arti seketika maupun dalam arti keilmuan. ini tergambar dari penggambaran hubungan panca maha bhuta dengan triloka.
Panca Maha Bhuta adalah 5 unsur pembentuk semesta, prthiwi (padat), apah (cair), Teja (panas), Wayu (angin) dan Akasa (eter/ruang).
Anasrityaitad akhyanam katha bhuwana widyate aharam anupasritya sarirasyewa dharana
terjemahan dalam bahasa jawa kunonya:
tan hana aji ring bhuwana tanpa kacraya iking byasa wacana, kadyangganing sarira tan hana ya tan pakasraya
maksudnya:
tidak akan ada ilmu di dunia tanpa bantuan ajaran bhagawan byasa ini, laksana tubuh tidak akan ada tanpa makanan.
Srutwa twidamupakhyanam srawyamanyanna rocate, pumskokilarutam srutwa raksa dhwamksasya wagiwa (sarasamuscaya 6)
arti dalam jawa kuno:
lawan waneh kottamanira, yan hana sira telas rumengo rasaniking sanghyang aji, pisaningu juga sira ahyuna kathantara, teka ring gita wenu winadi, kadyangaganing wwang rumengo susabda ning kuwong, huwus rumesep ri hati lengening swaranya, amangun harsaning citta, tan hana gantini kahyuna rumengwa resning sabdaning gagak.
maksudnya:
keistimewaan lainnya, bila ada yang mendengar indahnya ilmu itu (mahabharata), sekali-kali tidak berkeinginan untuk mendengarkan cerita lainnya, sampai pada nyanyian dan musik, ibarat orang mendengar keindahan suara burung kutilang telah meresap kedalam hati akan indah suaranya, membangkitkan kesenangan pikiran, tidak ada gantinya, apalagi berkeinginan untuk mendengarkan suara gagak yang mengerikan..
mangkana ling bhagawan wararuci panamaskara ring bhagawan byasa, neher umajaraken kottamaniking bharatakatha, iking inaranan sarasamuscaya, sara ngaran ing wisesa, samuccaya pupulnya. nahan matangnyan Sarasamuscaya ngaraniking sanghyang aji, damel bhagawan wararuci, nihan piteket bhagawan waisampayana ing maharaja Janamejaya, ikalaninga cumaritaken ikang mahabharata, yatiki witaning sarasamuscaya.
artinya:
demikianlah kata bhagawan wararuci dalam penghormatannya kepada bhagawan byasa, selanjutnya mengajarkan pokok-pokok isi itihasa mahabharata yang kemudian dinamakan "Sarasamscaya". sara artinya inti sari, samuscaya artinya himpunannya. dengan demikian sarasamuscaya nama buku ini, karya bhagawan wararuci , petuah ini disampaikan oleh bhagawan Waisampayana kepada maharaja Janamejaya pada waktu beliau menceritakan mahabharata. inilah asal-muasal Sarasamuscaya itu.
uraian diatas menjelaskan bagaimana penerjemah kitab sarasamuscaya ini menjelaskan kesimpulan dari ajaran-ajaran dharma yang terkandung dalam itihasa mahabharata. adapun yang dibahas dalam kitab sarasamuscaya ini diantaranya:
Tujuan Hidup Manusia
Sarasamuccaya 1 | Sarasamuccaya 2 | Sarasamuccaya 3 |
Sarasamuccaya 4 | Sarasamuccaya 5 | Sarasamuccaya 6 |
Sarasamuccaya 7 | Sarasamuccaya 8 | Sarasamuccaya 9 |
Sarasamuccaya 10 | Sarasamuccaya 11 |
Keagungan Dharma
Sarasamuccaya 12 | Sarasamuccaya 13 | Sarasamuccaya 14 |
Sarasamuccaya 15 | Sarasamuccaya 16 | Sarasamuccaya 17 |
Sarasamuccaya 18 | Sarasamuccaya 19 | Sarasamuccaya 20 |
Sarasamuccaya 21 | Sarasamuccaya 22 | Sarasamuccaya 23 |
Sarasamuccaya 24 | Sarasamuccaya 25 | Sarasamuccaya 26 |
Sarasamuccaya 27 | Sarasamuccaya 28 | Sarasamuccaya 29 |
Sarasamuccaya 30 | Sarasamuccaya 31 | Sarasamuccaya 32 |
Sarasamuccaya 33 | Sarasamuccaya 34 | Sarasamuccaya 35 |
Sarasamuccaya 36 |
Sumber Dharma
Sarasamuccaya 37 | Sarasamuccaya 38 | Sarasamuccaya 39 |
Sarasamuccaya 40 |
Pelaksanaan Dharma
Sarasamuccaya 41 | Sarasamuccaya 42 | Sarasamuccaya 43 |
Sarasamuccaya 44 | Sarasamuccaya 45 | Sarasamuccaya 46 |
Sarasamuccaya 47 | Sarasamuccaya 48 | Sarasamuccaya 49 |
Sarasamuccaya 50 | Sarasamuccaya 51 | Sarasamuccaya 52 |
Sarasamuccaya 53 | Sarasamuccaya 54 |
Catur Warna
Sarasamuccaya 55 | Sarasamuccaya 56 | Sarasamuccaya 57 |
Sarasamuccaya 58 | Sarasamuccaya 59 | Sarasamuccaya 60 |
Sarasamuccaya 61 | Sarasamuccaya 62 | Sarasamuccaya 63 |
Sarasamuccaya 64 | Sarasamuccaya 65 | Sarasamuccaya 66 |
Sarasamuccaya 67 | Sarasamuccaya 68 | Sarasamuccaya 69 |
Sarasamuccaya 70 | Sarasamuccaya 71 | Sarasamuccaya 72 |
Tri Kaya Parisudha
Sarasamuccaya 73 | Sarasamuccaya 74 | Sarasamuccaya 75 |
Sarasamuccaya 76 | Sarasamuccaya 77 | Sarasamuccaya 78 |
Pikiran (Manah)
Sarasamuccaya 79 | Sarasamuccaya 80 | Sarasamuccaya 81 |
Sarasamuccaya 81 | Sarasamuccaya 82 | Sarasamuccaya 83 |
Sarasamuccaya 84 | Sarasamuccaya 85 | Sarasamuccaya 86 |
Sarasamuccaya 87 |
Irsya (iri hati)
Sarasamuccaya 88 | Sarasamuccaya 89 | Sarasamuccaya 90 |
Sarasamuccaya 91 |
Ksama (kesabaran)
Sarasamuccaya 92 | Sarasamuccaya 93 | Sarasamuccaya 94 |
Sarasamuccaya 95 |
Krodha (kemarahan)
Sarasamuccaya 96 | Sarasamuccaya 97 | Sarasamuccaya 98 |
Sarasamuccaya 99 | Sarasamuccaya 100 | Sarasamuccaya 101 |
Sarasamuccaya 102 | Sarasamuccaya 103 | Sarasamuccaya 104 |
Sarasamuccaya 105 | Sarasamuccaya 106 | Sarasamuccaya 107 |
Sarasamuccaya 108 | Sarasamuccaya 109 |
Nastika
Sarasamuccaya 110 | Sarasamuccaya 111 | Sarasamuccaya 112 |
Sarasamuccaya 113 | Sarasamuccaya 114 | Sarasamuccaya 115 |
Sarasamuccaya 116 |
Wacika (ucapan)
Sarasamuccaya 117 | Sarasamuccaya 118 | Sarasamuccaya 119 |
Sarasamuccaya 120 | Sarasamuccaya 121 | Sarasamuccaya 122 |
Sarasamuccaya 123 | Sarasamuccaya 124 | Sarasamuccaya 125 |
Sarasamuccaya 126 | Sarasamuccaya 127 |
Setia
Sarasamuccaya 128 | Sarasamuccaya 129 | Sarasamuccaya 130 |
Sarasamuccaya 131 | Sarasamuccaya 132 | Sarasamuccaya 133 |
Sarasamuccaya 134 | Sarasamuccaya 135 |
Ahimsa
Sarasamuccaya 136 | Sarasamuccaya 137 | Sarasamuccaya 138 |
Sarasamuccaya 139 | Sarasamuccaya 140 | Sarasamuccaya 141 |
Sarasamuccaya 142 | Sarasamuccaya 143 | Sarasamuccaya 144 |
Sarasamuccaya 145 | Sarasamuccaya 146 | Sarasamuccaya 147 |
Sarasamuccaya 148 |
Astenya
Sarasamuccaya 149 | Sarasamuccaya 150 | Sarasamuccaya 151 |
Sarasamuccaya 152 |
Paradara
Sarasamuccaya 153 | Sarasamuccaya 154 | Sarasamuccaya 155 |
Susila
Sarasamuccaya 156 | Sarasamuccaya 157 | Sarasamuccaya 158 |
Sarasamuccaya 159 | Sarasamuccaya 160 | Sarasamuccaya 161 |
Sarasamuccaya 161 | Sarasamuccaya 162 | Sarasamuccaya 163 |
Sarasamuccaya 164 | Sarasamuccaya 165 | Sarasamuccaya 166 |
Sarasamuccaya 167 |
Dana Punia
Sarasamuccaya 168 | Sarasamuccaya 169 | Sarasamuccaya 170 |
Sarasamuccaya 171 | Sarasamuccaya 172 | Sarasamuccaya 173 |
Sarasamuccaya 174 | Sarasamuccaya 175 | Sarasamuccaya 176 |
Sarasamuccaya 177 | Sarasamuccaya 178 | Sarasamuccaya 179 |
Sarasamuccaya 180 | Sarasamuccaya 181 | Sarasamuccaya 182 |
Sarasamuccaya 183 | Sarasamuccaya 184 | Sarasamuccaya 185 |
Sarasamuccaya 186 | Sarasamuccaya 187 | Sarasamuccaya 188 |
Sarasamuccaya 189 | Sarasamuccaya 190 | Sarasamuccaya 191 |
Sarasamuccaya 192 | Sarasamuccaya 193 | Sarasamuccaya 194 |
Sarasamuccaya 195 | Sarasamuccaya 196 | Sarasamuccaya 197 |
Sarasamuccaya 198 | Sarasamuccaya 199 | Sarasamuccaya 200 |
Sarasamuccaya 201 | Sarasamuccaya 202 | Sarasamuccaya 203 |
Sarasamuccaya 204 | Sarasamuccaya 205 | Sarasamuccaya 206 |
Sarasamuccaya 207 | Sarasamuccaya 208 | Sarasamuccaya 209 |
Sarasamuccaya 210 | Sarasamuccaya 211 | Sarasamuccaya 212 |
Sarasamuccaya 213 | Sarasamuccaya 214 | Sarasamuccaya 215 |
Sarasamuccaya 216 | Sarasamuccaya 217 | Sarasamuccaya 218 |
Sarasamuccaya 219 | Sarasamuccaya 220 | Sarasamuccaya 221 |
Sarasamuccaya 222 | Sarasamuccaya 223 | Sarasamuccaya 224 |
Sarasamuccaya 225 | Sarasamuccaya 226 |
Anak, Orangtua dan Guru
Sarasamuccaya 227 | Sarasamuccaya 228 | Sarasamuccaya 229 |
Sarasamuccaya 230 | Sarasamuccaya 231 | Sarasamuccaya 232 |
Sarasamuccaya 233 | Sarasamuccaya 234 | Sarasamuccaya 235 |
Sarasamuccaya 236 | Sarasamuccaya 237 | Sarasamuccaya 238 |
Sarasamuccaya 239 | Sarasamuccaya 240 | Sarasamuccaya 241 |
Sarasamuccaya 242 | Sarasamuccaya 243 | Sarasamuccaya 244 |
Sarasamuccaya 245 | Sarasamuccaya 246 | Sarasamuccaya 247 |
Sarasamuccaya 248 | Sarasamuccaya 249 | Sarasamuccaya 250 |
Sarasamuccaya 251 | Sarasamuccaya 252 | Sarasamuccaya 253 |
Sarasamuccaya 254 | Sarasamuccaya 255 |
Yama Nyama Brata
Sarasamuccaya 256 | Sarasamuccaya 257 | Sarasamuccaya 258 |
Sarasamuccaya 259 | Sarasamuccaya 260 |
Artha
Sarasamuccaya 261 | Sarasamuccaya 262 | Sarasamuccaya 263 |
Sarasamuccaya 264 | Sarasamuccaya 265 | Sarasamuccaya 266 |
Sarasamuccaya 267 | Sarasamuccaya 268 | Sarasamuccaya 269 |
Sarasamuccaya 270 | Sarasamuccaya 271 |
Sukha
Sarasamuccaya 272 | Sarasamuccaya 273 | Sarasamuccaya 274 |
Sarasamuccaya 275 | Sarasamuccaya 276 |
Tirthayatra
Sarasamuccaya 277 | Sarasamuccaya 278 | Sarasamuccaya 279 |
Daridra (miskin)
Sarasamuccaya 280 | Sarasamuccaya 281 | Sarasamuccaya 282 |
Sarasamuccaya 283 | Sarasamuccaya 284 | Sarasamuccaya 285 |
Sarasamuccaya 286 | Sarasamuccaya 287 | Sarasamuccaya 288 |
Sarasamuccaya 289 | Sarasamuccaya 290 | Sarasamuccaya 291 |
Sarasamuccaya 292 | Sarasamuccaya 293 | Sarasamuccaya 294 |
Sarasamuccaya 295 | Sarasamuccaya 296 | Sarasamuccaya 297 |
Sarasamuccaya 298 | Sarasamuccaya 299 |
Samsarga (pergaulan)
Sarasamuccaya 300 | Sarasamuccaya 301 | Sarasamuccaya 302 |
Sarasamuccaya 303 | Sarasamuccaya 304 |
Pergaulan dengan Orang Sadhu
Sarasamuccaya 305 | Sarasamuccaya 306 | Sarasamuccaya 307 |
Sarasamuccaya 308 | Sarasamuccaya 309 | Sarasamuccaya 310 |
Sarasamuccaya 309 | Sarasamuccaya 310 | Sarasamuccaya 311 |
Sarasamuccaya 312 | Sarasamuccaya 313 | Sarasamuccaya 314 |
Sarasamuccaya 315 | Sarasamuccaya 316 | Sarasamuccaya 317 |
Sarasamuccaya 318 | Sarasamuccaya 319 | Sarasamuccaya 320 |
Sarasamuccaya 321 |
Pergaulan dengan Penjahat
Sarasamuccaya 322 | Sarasamuccaya 323 | Sarasamuccaya 324 |
Sarasamuccaya 325 | Sarasamuccaya 326 | Sarasamuccaya 327 |
Sarasamuccaya 328 | Sarasamuccaya 329 | Sarasamuccaya 330 |
Sarasamuccaya 331 | Sarasamuccaya 332 | Sarasamuccaya 333 |
Sarasamuccaya 334 | Sarasamuccaya 335 | Sarasamuccaya 336 |
Sarasamuccaya 337 | Sarasamuccaya 338 | Sarasamuccaya 339 |
Sarasamuccaya 340 | Sarasamuccaya 341 | Sarasamuccaya 342 |
Sarasamuccaya 343 | Sarasamuccaya 344 | Sarasamuccaya 345 |
Sarasamuccaya 346 | Sarasamuccaya 347 | Sarasamuccaya 348 |
Sarasamuccaya 349 | Sarasamuccaya 350 | Sarasamuccaya 351 |
Purwa-Karma
Sarasamuccaya 352 | Sarasamuccaya 353 | Sarasamuccaya 354 |
Sarasamuccaya 355 | Sarasamuccaya 356 | Sarasamuccaya 357 |
Sarasamuccaya 358 | Sarasamuccaya 359 | Sarasamuccaya 360 |
Sarasamuccaya 361 | Sarasamuccaya 362 | Sarasamuccaya 363 |
Sarasamuccaya 364 |
Mrtyu - Tuha - Pati
Sarasamuccaya 365 | Sarasamuccaya 366 | Sarasamuccaya 367 |
Sarasamuccaya 368 | Sarasamuccaya 369 | Sarasamuccaya 370 |
Sarasamuccaya 371 | Sarasamuccaya 372 | Sarasamuccaya 373 |
Sarasamuccaya 374 | Sarasamuccaya 375 | Sarasamuccaya 376 |
Sarasamuccaya 377 | Sarasamuccaya 378 | Sarasamuccaya 379 |
Sarasamuccaya 380 | Sarasamuccaya 381 | Sarasamuccaya 382 |
Sarasamuccaya 383 | Sarasamuccaya 384 | Sarasamuccaya 385 |
Sarasamuccaya 386 | Sarasamuccaya 387 | Sarasamuccaya 388 |
Sarasamuccaya 389 | Sarasamuccaya 390 |
Pitrayana - Dewayana
Sarasamuccaya 391 | Sarasamuccaya 392 | Sarasamuccaya 393 |
Sarasamuccaya 394 | Sarasamuccaya 395 | Sarasamuccaya 396 |
Sarasamuccaya 397 | Sarasamuccaya 398 |
Pungung - Bodoh
Sarasamuccaya 399 | Sarasamuccaya 400 | Sarasamuccaya 401 |
Sarasamuccaya 402 | Sarasamuccaya 403 | Sarasamuccaya 404 |
Sarasamuccaya 405 | Sarasamuccaya 406 | Sarasamuccaya 407 |
Sarasamuccaya 408 | Sarasamuccaya 409 | Sarasamuccaya 410 |
Sarasamuccaya 411 | Sarasamuccaya 412 | Sarasamuccaya 413 |
Sarasamuccaya 414 | Sarasamuccaya 415 | Sarasamuccaya 416 |
Sarasamuccaya 417 | Sarasamuccaya 418 | Sarasamuccaya 419 |
Sarasamuccaya 420 | Sarasamuccaya 421 | Sarasamuccaya 422 |
Sarasamuccaya 423 |
Stri - Wanita
Sarasamuccaya 424 | Sarasamuccaya 425 | Sarasamuccaya 426 |
Sarasamuccaya 427 | Sarasamuccaya 428 | Sarasamuccaya 429 |
Sarasamuccaya 430 | Sarasamuccaya 431 | Sarasamuccaya 432 |
Sarasamuccaya 433 | Sarasamuccaya 434 | Sarasamuccaya 435 |
Sarasamuccaya 436 | Sarasamuccaya 437 | Sarasamuccaya 438 |
Sarasamuccaya 439 | Sarasamuccaya 440 | Sarasamuccaya 441 |
Sarasamuccaya 442 |
Raga -Dwesa
Sarasamuccaya 443 | Sarasamuccaya 444 | Sarasamuccaya 445 |
Sarasamuccaya 446 | Sarasamuccaya 447 |
Trsna - Keterikatan
Sarasamuccaya 448 | Sarasamuccaya 449 | Sarasamuccaya 450 |
Sarasamuccaya 451 | Sarasamuccaya 452 | Sarasamuccaya 453 |
Sarasamuccaya 454 | Sarasamuccaya 455 | Sarasamuccaya 456 |
Sarasamuccaya 457 | Sarasamuccaya 458 | Sarasamuccaya 459 |
Sarasamuccaya 460 | Sarasamuccaya 461 | Sarasamuccaya 462 |
Sarasamuccaya 463 | Sarasamuccaya 464 | Sarasamuccaya 465 |
Sarasamuccaya 466 | Sarasamuccaya 467 | Sarasamuccaya 468 |
Sarasamuccaya 469 | Sarasamuccaya 470 | Sarasamuccaya 471 |
Sarasamuccaya 472 | Sarasamuccaya 473 | Sarasamuccaya 474 |
Sarasamuccaya 475 | Sarasamuccaya 476 | Sarasamuccaya 477 |
Sarasamuccaya 478 | Sarasamuccaya 479 | Sarasamuccaya 480 |
Sarasamuccaya 481 | Sarasamuccaya 482 | Sarasamuccaya 483 |
Sarasamuccaya 484 | Sarasamuccaya 485 |
Moksa (Kebebasan)
Sarasamuccaya 486 | Sarasamuccaya 487 | Sarasamuccaya 488 |
Sarasamuccaya 489 | Sarasamuccaya 490 | Sarasamuccaya 491 |
Sarasamuccaya 492 | Sarasamuccaya 493 | Sarasamuccaya 494 |
Sarasamuccaya 495 | Sarasamuccaya 496 | Sarasamuccaya 497 |
Sarasamuccaya 498 | Sarasamuccaya 499 | Sarasamuccaya 500 |
Sarasamuccaya 501 | Sarasamuccaya 502 | Sarasamuccaya 503 |
Sarasamuccaya 504 | Sarasamuccaya 505 | Sarasamuccaya 506 |
Sarasamuccaya 507 | Sarasamuccaya 508 | Sarasamuccaya 509 |
Sarasamuccaya 510 | Sarasamuccaya 511 |
demikianlah sekilas tentang kitab Sarasamucaya. semoga bermanfaat.